عوارض قرص اورژانسی یا ضد بارداری چیست؟ | نحوه مصرف، زمان و مراقبت‌ها

مقدمه

قرص‌های ضد بارداری یا قرص اورژانسی یکی از روش‌های موثر و پرکاربرد برای جلوگیری از بارداری ناخواسته می‌باشند. این قرص‌ها معمولا شامل ترکیبات هورمونی مانند استروژن و پروژستین هستند که با تاثیر بر سیستم تولید هورمون‌های زنانه، فرایند تخم‌گذاری را مسدود می‌کنند. علاوه بر این، قرص‌های ضد بارداری می‌توانند تاثیرات مثبتی بر سلامت زنان داشته باشند، از جمله کاهش درد‌های قاعدگی، کنترل سیکل‌های قاعدگی، و کاهش خطر برخی بیماری‌های زنانه مانند عفونت‌های رحمی و سرطان تخمدان. استفاده منظم و صحیح از این قرص‌ها زنان را در بهبود کیفیت زندگی و بهبود سلامتی کلی خود یاری می‌رساند.

با این حال، مصرف این قرص‌ها نیاز به مشاوره و راهنمایی پزشک دارد، زیرا انتخاب متناسب با شرایط فردی و توجه به عوارض جانبی و محدودیت‌های ممکن از جمله مسائلی است که باید در نظر گرفته شود. در ادامه این مطلب از وبلاگ لوکس دارو با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره عوارض قرص ضد بارداری به دست آورید.

قرص اورژانسی چیست؟

قرص اورژانسی (ECP) که به عنوان قرص صبح روز بعد نیز شناخته می‌شود، نوعی پیشگیری از بارداری است که می‌توانید بعد از رابطه جنسی بدون محافظت برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید. قرص‌های اورژانسی را می‌توان به عنوان یک روش پشتیبان در نظر گرفت که به اندازه روش‌های منظم پیشگیری از بارداری مانند قرص موثر نیست، اما باز هم در 85 درصد مواقع موفق عمل می‌کنند و از بارداری جلوگیری خواهند کرد. به طور کلی دو نوع قرص ECP یا قرص اورژانسی وجود دارد که در ادامه آن‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد.

• لوونورژسترول (Plan B One-Step، AfterPill، Take Action): این نوع قرص اورژانسی حاوی هورمون پروژسترون است که تخمک گذاری را به تاخیر می‌اندازد یا از آن جلوگیری می‌کند. شما باید قرص‌های لوونرژسترول تا ۷۲ ساعت (۳ روز) پس از رابطه جنسی بدون محافظت موثر است.
• الا Ulipristal acetate (Ella) این نوع قرض ضد بارداری حاوی هورمون است که از اتصال اسپرم به تخمک جلوگیری می‌کند. برای جلوگیری از بارداری می‌توانید تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از رابطه جنسی بدون محافظت، این قرص را مصرف نمایید.

نحوه عملکرد و اثرگذاری قرص اورژانسی در بدن

قرص اورژانسی (ECP) با دو مکانیزم اصلی از بارداری جلوگیری می‌‌کند:

1. جلوگیری از تخمک گذاری

• هورمون‌های موجود در قرص اورژانسی (پروژسترون یا اولی پریستال استات) بلوغ و آزاد شدن تخمک از تخمدان را به تاخیر می‌اندازند.
• بدون تخمک، اسپرم نمی‌تواند تخمک را بارور کند و بارداری اتفاق نمی‌افتد.

2. تغییر در مخاط دهانه رحم

• ECP همچنین می‌تواند باعث غلیظ شدن مخاط دهانه رحم شود.
• این امر عبور اسپرم از دهانه رحم و رسیدن به لوله‌های فالوپ و لقاح تخمک را دشوارتر می‌کند.

مرحله 1: جذب

• قرص اورژانسی (ECP) به صورت خوراکی مصرف می‌شود و از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود.
• هورمون‌های موجود در قرص‌های اورژانسی وونورژسترول یا اولی پریستال استات وارد جریان خون می‌شوند.

مرحله 2: اثرگذاری بر تخمک گذاری

هورمون‌های ECP به تخمدان‌ها می‌رسند و بلوغ و آزاد شدن تخمک را به تاخیر می‌اندازند.

بدون تخمک، اسپرم نمی‌تواند تخمک را بارور کند و بارداری اتفاق نمی‌افتد.

مرحله 3: اثرگذاری بر مخاط دهانه رحم

• ECP همچنین می‌تواند باعث غلیظ شدن مخاط دهانه رحم شود.
• این امر عبور اسپرم از دهانه رحم و رسیدن به لوله‌های فالوپ و لقاح تخمک را دشوارتر می‌کند.

مرحله 4: دفع

• هورمون‌های ECP در نهایت توسط کبد و کلیه‌ها از بدن دفع می‌شوند.

زمان اثرگذاری

• قرص ضد بارداری باید در اسرع وقت پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف شود تا موثر باشد.
• قرص اورژانسی تا 72 ساعت (3 روز) پس از رابطه جنسی موثر است. با این حال، هر چه زودتر آن را مصرف کنید، موثرتر خواهد بود.

دفع

• هورمون‌های ECP معمولا در عرض 24 تا 48 ساعت از بدن دفع می‌شوند.

طریقه مصرف قرص اورژانسی لوونورژسترول

قرص اورژانسی لوونورژسترول که به نام‌های Plan B One-Step، AfterPill، My Way نیز شناخته می‌شود، یک روش پیشگیری از بارداری اورژانسی است که می‌توانید بعد از رابطه جنسی بدون محافظت برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.

نحوه مصرف

• دستورالعمل‌های روی برچسب را به دقت بخوانید.
• قرص را در اسرع وقت پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف کنید.
• اگر بسته‌بندی دوتایی قرص را خریداری کرده‌‌اید، یک قرص را بلافاصله مصرف کرده و سپس قرص دوم را 12 ساعت بعد مصرف کنید.
• اگر بسته بندی حاوی یک قرص 1.5 میلی گرمی است، تمام قرص را بلافاصله مصرف کنید.

معرفی برندهای قرص اورژانسی

1. قرص ال دی (LD)

هر بسته حاوی 21 قرص است که می‌بایست اولین قرص از روز سوم تا روز پنجم پریود مصرف شود. حتی اگر روز پنجم خونریزی ادامه داشت، مصرف قرص را شروع کنید. 21 عدد قرص را مصرف کرده و 7 روز قرص نخورید و بدون توجه به شروع خونریزی، بسته دوم را از روز هشتم شروع کنید.

2. قرص اچ دی (HD)

هر بسته حاوی 21 قرص است که باید اولین قرص از روز سوم تا پنجم پریودی شروع شود. در صورت اتمام یا ادامه خونریزی مصرف قرص را شروع کنید. 21 عدد را مصرف کرده و 7 روز قرص نخورید و بدون توجه به شروع خونریزی، بسته دوم را از روز هشتم شروع کنید.

3. قرص یاسمین

 قرص یاسمین بصورت قرص 28 تایی شامل 28 قرص فعال + 7 قرص بی اثر می‌باشد، هم چنین بسته بندی 21 عددی نیز دارد. روزی یك عدد شروع از روز اول تا 21 روز 7 قرص غیر فعال در ادامه مصرف می‌شود كه رنگ متفاوت دارد، مصرف این قرص‌ها درپیشگیری از بارداری كمكی نمی‌كند، اما به جایگزینی استروژن كمك می‌كند.

4. قرص یاز

از روز اول سیکل، بسته از ابتدا شروع شده و بدون وقفه، بسته‌ی دوم شروع شود. قرص‌های سفید، خنثی بوده و دارای هورمون نیستند.

5. قرص روکین

بسته 21 عددی فعال آن موجود است. از روز اول قاعدگی، شبی یک عدد تا 21 شب. سپس 7 روز فاصله تا شروع بسته جدید.

6. قرص کنتراسمین

بسته 21 عددی فعال آن موجود است. نحوه مصرف مشابه قرص روکین است.

7. قرص دروسپیل

بسته 21 عددی فعال آن موجود است. نحوه مصرف مشابه قرص روکین است.

عوارض قرص اورژانسی چیست؟

عوارض قرص اورژانسی معمولا خفیف و گذرا هستند. در اینجا به شرح برخی از عوارض جانبی رایج ECP و راهکارهای کاهش آن‌ها می‌پردازیم:

حالت تهوع و استفراغ

• این عارضه در حدود 10 تا 20 درصد از افراد مصرف کننده ECP رخ می‌دهد.
• برای کاهش احتمال حالت تهوع، ECP را همراه با غذا یا یک لیوان شیر مصرف کنید.
• از مصرف غذاهای چرب و سنگین بعد از مصرف ECP خودداری کنید.
• در صورت بروز تهوع شدید، می‌توانید از داروهای ضد تهوع بدون نسخه استفاده کنید.

خستگی

• این عارضه در حدود 10 تا 15 درصد از افراد مصرف کننده ECP رخ می‌دهد.
• برای رفع خستگی، استراحت کافی داشته باشید و مایعات زیادی بنوشید.
• از انجام فعالیت‌های سنگین بعد از مصرف ECP خودداری کنید.

سردرد

• این عارضه در حدود 10 تا 15 درصد از افراد مصرف کننده ECP رخ می‌دهد.
• برای تسکین سردرد، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.

درد شکم

• این عارضه در حدود 5 تا 10 درصد از افراد مصرف کننده ECP رخ می‌دهد.
• برای تسکین درد شکم، می‌توانید از پد گرم یا کیسه آب گرم استفاده کنید.
• از مصرف غذاهای تند و تحریک کننده بعد از مصرف ECP خودداری کنید.

لکه بینی یا خونریزی

• این عارضه در حدود 5 تا 10 درصد از افراد مصرف کننده ECP رخ می‌دهد.
• لکه بینی یا خونریزی معمولا خفیف است و به زودی برطرف می‌شود.
• اگر خونریزی شدید یا طولانی مدت داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید.

آیا قرص اورژانسی بر بارداری‌های آینده اثر می‌گذارد؟

قرص اورژانسی (ECP) به طور کلی اثری بر بارداری‌های آینده ندارد. قرص ضد بارداری با جلوگیری از تخمک گذاری یا لقاح تخمک عمل می‌کند. اگر قرص ضد بارداری قبل از تخمک گذاری مصرف شود، تخمک گذاری را به تاخیر می‌اندازد. اگر قرص ضد بارداری بعد از تخمک گذاری مصرف شود، از لقاح تخمک جلوگیری می‌کند. قرص ضد بارداری به هیچ وجه به جنین در حال رشد آسیب نمی‌رساند. اگر در حال حاضر باردار هستید، ECP باعث سقط جنین نمی‌شود. با این حال، ECP می‌تواند عوارض جانبی زیر را در بارداری‌های آینده ایجاد کند:

• لکه بینی یا خونریزی: ممکن است بعد از مصرف ECP لکه بینی یا خونریزی غیرطبیعی داشته باشید.
• تغییر در چرخه قاعدگی: ECP می‌تواند باعث تاخیر یا نامنظم شدن دوره قاعدگی بعدی شما شود.
• درد شکم: ممکن است بعد از مصرف ECP درد شکم را تجربه کنید.

چه زمانی باید از قرص اورژانسی استفاده کرد؟

بهترین زمان برای استفاده از ECP تا 72 ساعت (3 روز) بعد از رابطه جنسی بدون محافظت است. هر چه زودتر قرص ضد بارداری را مصرف کنید، موثرتر خواهد بود. در اینجا چند نمونه از مواقعی که ممکن است نیاز به استفاده از ECP داشته باشید آورده شده است:

• اگر از هیچ روش پیشگیری از بارداری استفاده نکرده‌اید.
• اگر کاندوم در حین رابطه جنسی پاره شده است.
• اگر از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند قرص ضد بارداری یا IUD به درستی استفاده نکرده‌اید.

تداخل دارویی با قرص‌های اورژانسی

برخی از داروها می‌توانند با اثربخشی قرص‌های اورژانسی (ECP) تداخل داشته باشند و احتمال بارداری ناخواسته را افزایش ‌دهند. در اینجا چند نمونه از داروهایی که می‌توانند با ECP تداخل داشته باشند آورده شده است:

• داروهای ضد صرع: مانند کاربامازپین، فنی‌توئین، و اتوسوکسیمید
• داروهای ضد سل: مانند ریفامپین و ریفابوتین
• داروهای گیاهی: مانند خار مریم و گل راعی
• داروهای HIV: مانند efavirenz و nevirapine

اگر از هر یک از این داروها استفاده می‌کنید، قبل از مصرف ECP با پزشک خود مشورت کنید.

حقایقی درباره قرص اورژانسی

1. قرص ضد بارداری فقط باید به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری اورژانسی استفاده شود. ECP به اندازه روش‌های منظم کنترل بارداری مانند قرص ضد بارداری یا IUD موثر نیست.
2. ECP تا 72 ساعت (3 روز) بعد از رابطه جنسی بدون محافظت موثر است. هر چه زودتر ECP را مصرف کنید، موثرتر خواهد بود.
3. قرص اورژانسی از عفونت‌های مقاربتی (STIs) محافظت نمی‌کند. برای محافظت از خود در برابر STIها از کاندوم استفاده کنید.
4. ECP برای اکثر افراد بی خطر است. با این حال، ECP می‌تواند عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ، خستگی، سردرد و درد شکم را ایجاد کند.
5. ECP باعث سقط جنین نمی‌شود. ECP از بارداری با جلوگیری از تخمک گذاری یا لقاح تخمک عمل می‌کند.
6. ECP را می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها و برخی از فروشگاه‌های معتبر کشور خریداری کرد. قرص ضد بارداری همچنین در برخی از کلینیک‌های بهداشت عمومی و ارائه می‌شود.
7. قرص ضد بارداری می‌تواند گران باشد که هزینه ECP بسته به نوع و محل خرید آن متفاوت است.
8. اگر بعد از مصرف ECP باردار شدید، با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک شما می‌تواند در مورد گزینه‌های شما صحبت کند.

جمع بندی قرص اورژانسی

در این مطلب از وبلاگ لوکس دارو با شما کاربران گرامی همراه بودیم و سعی کردیم درباره عوارض قرص ضد بارداری اطلاعات کاملی را در اختیارتان قرار دهیم. ضد بارداری یکی از راه‌های موثر و مهم برای کنترل باروری و بهبود سلامت زنان است. با انتخاب متناسب و مشاوره پزشک، می‌توان از قرص‌های ضد بارداری به عنوان یک ابزار کارآمد برای جلوگیری از بارداری ناخواسته و بهبود کیفیت زندگی استفاده کرد.

سوالات متداول درباره عوارض قرص ضد بارداری

سوالات متداول درباره عوارض قرص ضد بارداری:

1. شایع‌ترین عوارض قرص ضد بارداری چیست؟

• لکه بینی یا خونریزی بین قاعدگی: این عارضه در اوایل مصرف قرص ضد بارداری رایج است و معمولا با گذشت زمان برطرف می‌شود.
• حالت تهوع: این عارضه خفیف است و با گذشت زمان برطرف می‌شود.
• تغییرات خلقی: برخی از زنان با مصرف قرص ضد بارداری دچار تغییرات خلقی مانند تحریک پذیری یا افسردگی می شوند.
• افزایش وزن: برخی از زنان با مصرف قرص ضد بارداری دچار افزایش وزن جزئی می شوند.
• سردرد: برخی از زنان با مصرف قرص ضد بارداری دچار سردرد می شوند.
• حساسیت سینه: برخی از زنان با مصرف قرص ضد بارداری دچار حساسیت سینه می شوند.

2. چگونه می توان عوارض قرص اورژانسی را کاهش داد؟

• مصرف قرص با غذا: این کار می تواند به کاهش حالت تهوع کمک کند.
• انتخاب قرص ضد بارداری با دوز پایین: قرص های ضد بارداری با دوز پایین عوارض جانبی کمتری دارند.
• مصرف قرص در یک زمان ثابت هر روز: این کار به تنظیم هورمون ها و کاهش عوارض جانبی کمک می کند.
• مشورت با پزشک: اگر عوارض جانبی شما شدید یا آزاردهنده است، با پزشک خود مشورت کنید.

3. چه زمانی باید مصرف قرص اورژانسی را قطع کرد؟

• اگر باردار هستید.
• اگر دچار لخته شدن خون یا سکته مغزی شده اید.
• اگر فشار خون بالا دارید.
• اگر سیگار می کشید و بالای 35 سال سن دارید.
• اگر دچار بیماری کبدی یا کلیوی هستید.
• اگر دچار سردردهای میگرنی شدید هستید.

4. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• اگر دچار لخته شدن خون یا سکته مغزی شده اید.
• اگر فشار خون بالا دارید.
• اگر دچار سردردهای شدید یا ناگهانی شده اید.
• اگر دچار تغییرات خلقی شدید یا افسردگی شده اید.
• اگر خونریزی یا لکه بینی شدید دارید.
• اگر هر گونه نگرانی در مورد مصرف قرص ضد بارداری دارید.