بیماری آبله میمونی چیست و چرا یک تهدید بزرگ برای جان انسان است؟

مقدمه

بیماری آبله میمونی (Monkeypox) یک بیماری ویروسی نادر است که به‌طور عمده در مناطق مرکزی و غربی آفریقا مشاهده می‌شود. این بیماری توسط ویروسی به نام ویروس آبله میمونی ایجاد می‌شود که از خانواده ویروس‌های ارتوپاکس‌ویریده (Orthopoxviridae) است. علائم آبله میمونی شامل تب، سردرد، درد عضلانی، تورم غدد لنفاوی و خارش یا بثورات پوستی می‌شود که در نهایت به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند.

انتقال این ویروس می‌تواند از طریق تماس نزدیک با حیوانات آلوده (مانند جوندگان و میمون‌ها) یا انسان‌های آلوده صورت گیرد. با توجه به شباهت علائم این بیماری به آبله انسانی، در دهه‌های اخیر توجه بیشتری به پیشگیری و کنترل این بیماری جلب شده است. در ادامه این مطلب از وبلاگ لوکس دارو با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره آبله میمونی به دست آورید.

آبله میمون چیست؟

آبله میمونی یک بیماری ویروسی نادر است که توسط ویروس آبله میمون ایجاد می‌شود. این بیماری از خانواده ویروس‌های آبله است، اما عموما خفیف‌تر از آبله انسانی محسوب می‌شود. نام این بیماری از اولین کشف آن در میمون‌های آزمایشگاهی در سال 1958 گرفته شده است. علائم آبله میمونی شامل تب، سردرد، درد عضلانی و بثورات پوستی است که معمولا از صورت شروع شده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.

شیوع آبله میمونی عمدتا در مناطق مرکزی و غربی آفریقا رخ می‌دهد، اما در سال‌های اخیر موارد متعددی در سایر نقاط جهان نیز گزارش شده است. انتقال این بیماری معمولا از طریق تماس نزدیک با حیوانات آلوده یا انسان‌های مبتلا صورت می‌گیرد. درمان آبله میمونی عمدتاً حمایتی است و شامل تسکین علائم و جلوگیری از عوارض می‌شود، اما در موارد شدید، استفاده از داروهای ضد ویروسی نیز ممکن است توصیه شود.

نشانه‌ها و علائم آبله میمونی

علائم بیماری آبله میمونی معمولا 7 تا 14 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند. این بیماری با دوره‌ای از علائم عمومی شروع می‌شود که شامل تب، سردرد شدید، درد عضلانی، کمردرد، خستگی مفرط و تورم غدد لنفاوی است. این مرحله اولیه معمولا 1 تا 3 روز طول می‌کشد. پس از آن، بثورات پوستی ظاهر می‌شوند که از مشخص‌ترین نشانه‌های آبله میمونی هستند.

این بثورات اغلب از صورت شروع شده و سپس به سایر قسمت‌های بدن مانند کف دست‌ها و پاها گسترش می‌یابند. بثورات مراحل مختلفی را طی می‌کنند: از ماکول (لکه‌های صاف) به پاپول (برجستگی‌های کوچک)، وزیکول (تاول‌های پر از مایع)، پوستول (تاول‌های چرکی) و در نهایت دلمه که می‌ریزند. کل روند بیماری معمولاً 2 تا 4 هفته طول می‌کشد.

در برخی موارد، بیماران ممکن است علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال را نیز تجربه کنند. شدت علائم آبله میمونی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و در برخی موارد نادر، ممکن است به عوارض جدی‌تری مانند ذات‌الریه یا عفونت‌های ثانویه منجر شود. تشخیص زودهنگام و شروع درمان آبله میمونی می‌تواند به کاهش شدت علائم و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک کند.

تاریخچه آبله میمون

تاریخچه بیماری آبله میمونی به سال 1958 برمی‌گردد، زمانی که این بیماری برای اولین بار در یک کلنی از میمون‌های آزمایشگاهی در انستیتو تحقیقات سرم دانمارک کشف شد. این کشف منجر به نامگذاری بیماری به “آبله میمونی” شد، هرچند بعدها مشخص شد که جوندگان نقش مهم‌تری در انتقال طبیعی این ویروس دارند. اولین مورد ابتلای انسان به آبله میمونی در سال 1970 در جمهوری دموکراتیک کنگو ثبت شد. در آن زمان، تلاش‌های جهانی برای ریشه‌کنی آبله در جریان بود و این کشف توجه محققان را به خود جلب کرد. در دهه‌های بعد، موارد متعددی از شیوع آبله میمونی در کشورهای آفریقای مرکزی و غربی گزارش شد.

اولین شیوع خارج از آفریقا در سال 2003 در ایالات متحده رخ داد که به واردات جوندگان آلوده از غنا مرتبط بود. این رویداد نشان داد که آبله میمونی پتانسیل گسترش جهانی را دارد. در سال‌های اخیر، افزایش قابل توجهی در موارد ابتلا به آبله میمونی در سراسر جهان مشاهده شده است. شیوع جهانی در سال 2022 توجه جهانی را به این بیماری جلب کرد و منجر به تلاش‌های گسترده‌ای برای کنترل و درمان آبله میمونی شد. این رویدادها باعث شد تا تحقیقات در مورد روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان آبله میمونی سرعت بیشتری بگیرد. امروزه، درک ما از تاریخچه و اپیدمیولوژی آبله میمونی به طور قابل توجهی افزایش یافته است، اما همچنان چالش‌هایی در زمینه کنترل و پیشگیری از این بیماری وجود دارد.

شیوع دوباره آبله میمون در سال 1403

شیوع بیماری آبله میمونی در سال 1403 (2024 میلادی) توجه جهانی را بار دیگر به این بیماری جلب کرد. این موج جدید شیوع، که از مناطق بومی در آفریقای مرکزی و غربی فراتر رفت، نگرانی‌های جدی را در مورد پتانسیل گسترش جهانی بیماری ایجاد کرد. برخلاف موارد قبلی، این شیوع با الگوهای انتقال متفاوتی همراه بود که چالش‌های جدیدی را برای کنترل بیماری به وجود آورد. سازمان جهانی بهداشت و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در کشورهای مختلف، اقدامات گسترده‌ای را برای مهار این شیوع آغاز کردند.

این اقدامات شامل افزایش نظارت‌های بهداشتی، گسترش آزمایش‌های تشخیصی، و اجرای برنامه‌های آموزشی برای آگاهی عمومی بود. همچنین، تلاش‌های جهانی برای توسعه و توزیع واکسن‌های جدید و داروهای موثر برای درمان آبله میمونی تشدید شد. این شیوع دوباره نشان داد که علیرغم پیشرفت‌های قابل توجه در زمینه کنترل بیماری‌های عفونی، آبله میمونی همچنان یک تهدید جدی برای سلامت عمومی است. درس‌های آموخته شده از این شیوع منجر به بهبود استراتژی‌های مدیریت بحران و همکاری‌های بین‌المللی در زمینه مبارزه با بیماری‌های نوظهور و بازپدید شد.

چه کسانی بیشتر در معرض آبله میمون هستند؟

گرچه آبله میمونی می‌تواند هر فردی را مبتلا کند، برخی گروه‌ها بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. افرادی که در مناطق بومی آبله میمونی در آفریقای مرکزی و غربی زندگی می‌کنند یا به این مناطق سفر کرده‌اند، در معرض خطر بیشتری هستند. کارکنان بهداشتی که با بیماران مبتلا به آبله میمونی در تماس نزدیک هستند نیز جزو گروه‌های پرخطر محسوب می‌شوند.

افرادی که با حیوانات وحشی، به خصوص جوندگان و میمون‌ها، در تماس مستقیم هستند، مانند دامپزشکان، شکارچیان و کارکنان باغ وحش‌ها، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند. همچنین، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مانند مبتلایان به HIV/AIDS، دریافت‌کنندگان پیوند عضو و افراد تحت درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، در صورت ابتلا ممکن است علائم شدیدتری را تجربه کنند.

در شیوع‌های اخیر، الگوهای انتقال جدیدی مشاهده شده که نشان می‌دهد گروه‌های خاصی از جمعیت ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند. با این حال، مهم است توجه داشته باشیم که هر فردی، صرف نظر از سن، جنسیت یا وضعیت سلامتی، می‌تواند به آبله میمونی مبتلا شود. آگاهی از عوامل خطر و رعایت اصول بهداشتی می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا کمک کند.

راه انتقال بیماری آبله میمونی چیست؟

آبله میمونی از طریق چندین روش منتقل می‌شود. شایع‌ترین راه انتقال، تماس نزدیک با فرد یا حیوان آلوده است. این تماس می‌تواند شامل لمس مستقیم ضایعات پوستی، مایعات بدن یا ترشحات تنفسی فرد مبتلا باشد. همچنین، استفاده از وسایل شخصی آلوده مانند لباس، ملحفه یا حوله فرد مبتلا می‌تواند منجر به انتقال ویروس شود. در مورد انتقال از حیوان به انسان، تماس با حیوانات آلوده، به ویژه جوندگان و میمون‌ها، از طریق گاز گرفتن، خراش یا تماس با خون و مایعات بدن آنها می‌تواند باعث انتقال بیماری شود.

انتقال از طریق قطرات تنفسی نیز ممکن است، اما معمولا نیاز به تماس طولانی و نزدیک چهره به چهره دارد. در شیوع‌های اخیر، الگوهای جدیدی از انتقال مشاهده شده که شامل انتقال از طریق تماس جنسی نیز می‌شود. با این حال، این به معنای طبقه‌بندی آبله میمونی به عنوان یک بیماری منتقله از راه جنسی نیست، بلکه نشان‌دهنده امکان انتقال از طریق تماس نزدیک پوستی است. مهم است توجه داشته باشیم که ویروس آبله میمونی می‌تواند از زمان شروع علائم تا زمان بهبود کامل ضایعات پوستی منتقل شود. آگاهی از این راه‌های انتقال و رعایت اصول بهداشتی می‌تواند به کاهش شیوع آبله میمونی کمک کند.

روش تشخیص آبله میمون

آبله میمون در کودکان

آبله میمونی در کودکان می‌تواند علائم و عوارض متفاوتی نسبت به بزرگسالان داشته باشد. کودکان، به ویژه آنهایی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فرم‌های شدیدتر بیماری باشند. علائم آبله میمونی در کودکان شامل تب، خستگی، بثورات پوستی و تورم غدد لنفاوی است. بثورات پوستی معمولاً از صورت شروع شده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.

در کودکان، این بثورات ممکن است با سرعت بیشتری تکامل یابند. والدین باید مراقب علائمی مانند تب مداوم، بی‌اشتهایی و تغییرات رفتاری باشند. درمان آبله میمونی در کودکان عمدتا حمایتی است و شامل تسکین علائم، حفظ تعادل مایعات بدن و پیشگیری از عفونت‌های ثانویه می‌شود. در موارد شدید، ممکن است از داروهای ضد ویروسی استفاده شود، اما این تصمیم باید با دقت و تحت نظارت دقیق پزشک اتخاذ شود.

پیشگیری از ابتلا به آبله میمونی در کودکان شامل اجتناب از تماس با افراد یا حیوانات آلوده و رعایت بهداشت فردی است. در صورت شیوع بیماری، واکسیناسیون ممکن است برای کودکانی که در معرض خطر بالای ابتلا هستند، توصیه شود.

تفاوت بیماری آبله میمون با سایر بیماری‌های مشابه

آبله میمونی، علی‌رغم شباهت‌هایی با برخی بیماری‌های پوستی، ویژگی‌های متمایزی دارد که تشخیص آن را ممکن می‌سازد. برخلاف آبله مرغان که بثورات آن در مراحل مختلف ظاهر می‌شوند، بثورات آبله میمونی تمایل دارند همزمان تکامل یابند. علائم آبله میمونی معمولا با تب، سردرد و تورم غدد لنفاوی شروع می‌شود، که در آبله مرغان کمتر شایع است.

در مقایسه با تبخال، بثورات آبله میمونی گسترده‌تر بوده و معمولا از صورت شروع شده و به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابند، در حالی که تبخال محدود به ناحیه خاصی است. سیفلیس، که گاهی با آبله میمونی اشتباه گرفته می‌شود، معمولا با یک زخم منفرد و بدون درد شروع می‌شود، در حالی که ضایعات آبله میمونی معمولاً متعدد و دردناک هستند. همچنین، برخلاف اکثر آلرژی‌های پوستی، بثورات آبله میمونی مراحل مشخصی را از ماکول به پاپول، وزیکول، پوستول و نهایتا دلمه طی می‌کنند.

تشخیص دقیق آبله میمونی نیازمند ارزیابی بالینی دقیق و در صورت لزوم، آزمایشات آزمایشگاهی است. پزشکان با در نظر گرفتن تاریخچه بیمار، الگوی بثورات و سایر علائم، می‌توانند آبله میمونی را از سایر بیماری‌های مشابه تشخیص دهند.

راه‌های درمان بیماری آبله میمون

درمان آبله میمونی عمدتا حمایتی است و هدف اصلی آن تسکین علائم و جلوگیری از عوارض است. در اکثر موارد، بیماری خود محدود شونده است و بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد. با این حال، مراقبت‌های پزشکی می‌تواند به تسریع بهبودی و کاهش ناراحتی کمک کند. تسکین علائم شامل استفاده از داروهای ضد تب و مسکن برای کاهش تب و درد است.

حفظ هیدراتاسیون کافی و تغذیه مناسب نیز در روند بهبودی اهمیت دارد. مراقبت از ضایعات پوستی، شامل تمیز نگه داشتن آنها و جلوگیری از خاراندن، برای پیشگیری از عفونت‌های ثانویه ضروری است. در موارد شدید یا برای بیماران با خطر بالا، داروهای ضد ویروسی مانند تکوویریمات (TPOXX) ممکن است تجویز شود. این دارو که ابتدا برای درمان آبله توسعه یافته بود، در درمان آبله میمونی نیز موثر نشان داده شده است.

در برخی موارد، استفاده از ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG) برای تقویت سیستم ایمنی ممکن است در نظر گرفته شود. ایزوله کردن بیمار تا زمان بهبود کامل ضایعات پوستی، برای جلوگیری از انتقال بیماری ضروری است. پیگیری منظم پزشکی برای نظارت بر پیشرفت بهبودی و تشخیص هرگونه عارضه احتمالی توصیه می‌شود.

پیشگیری از آبله میمون

آبله میمون یک بیماری ویروسی است که از حیوان به انسان و از انسان به انسان منتقل می‌شود. با این حال، با رعایت برخی اقدامات پیشگیرانه، می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را به شدت کاهش داد.

راه‌های پیشگیری از آبله میمون:

اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا: تا جایی که ممکن است از تماس نزدیک با افراد مبتلا به آبله میمون خودداری کنید. این شامل تماس پوستی، تماس با ضایعات پوستی و استفاده از وسایل شخصی آن‌ها می‌شود.
پرهیز از تماس با حیوانات بیمار: از تماس با حیوانات بیمار، به ویژه جوندگان و نخستی‌سانان، خودداری کنید.
رعایت بهداشت شخصی: مرتباً دست‌های خود را با آب و صابون بشویید، به ویژه بعد از تماس با سطوح آلوده یا افراد بیمار.
استفاده از ماسک: در مکان‌های عمومی و شلوغ، به ویژه در صورت وجود موارد مشکوک به آبله میمون، استفاده از ماسک می‌تواند کمک کننده باشد.
ضدعفونی کردن سطوح: سطوحی که ممکن است آلوده به ویروس باشند را به طور مرتب با مواد ضدعفونی کننده تمیز کنید.
واکسیناسیون: در صورت در دسترس بودن واکسن آبله میمون، واکسیناسیون یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری است.

آیا بیماری آبله میمون مانند کرونا همه گیر می‌شود؟

در حالی که آبله میمون در سال‌های اخیر نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است، عوامل متعددی وجود دارد که احتمال همه گیری گسترده آن را نسبت به کرونا کمتر می‌کند:

شیوه انتقال: آبله میمون معمولا از طریق تماس نزدیک با ضایعات پوستی، مایعات بدن، یا وسایل آلوده منتقل می‌شود. این در حالی است که ویروس کرونا به راحتی از طریق هوا و ذرات ریز تنفسی قابل انتقال است.
شدت بیماری: آبله میمون معمولا بیماری شدید ایجاد نمی‌کند و اغلب به صورت خود به خود بهبود می‌یابد. در حالی که کرونا در برخی افراد می‌تواند عوارض جدی و حتی مرگبار داشته باشد.
واکسن: واکسن آبله که برای مبارزه با آبله استفاده می‌شد، تا حدودی در برابر آبله میمون نیز موثر است. این در حالی است که توسعه واکسن موثر برای مقابله با انواع مختلف ویروس کرونا زمان‌برتر بود.
اقدامات کنترلی: با توجه به تجربیات کسب شده از همه‌گیری کرونا، سیستم‌های بهداشتی در سراسر جهان آمادگی بیشتری برای مقابله با بیماری‌های عفونی جدید دارند و می‌توانند سریع‌تر اقدامات کنترلی لازم را انجام دهند.

سخن پایانی

در این مطلب از وبلاگ لوکس دارو با شما کاربران گرامی همراه بودیم و سعی کردیم درباره آبله میمونی اطلاعات کاملی را در اختیارتان قرار دهیم. آبله میمونی به عنوان یک بیماری زئونوزی که می‌تواند از حیوانات به انسان منتقل شود، نیازمند توجه ویژه در زمینه بهداشت عمومی و پیشگیری است. اگرچه در حال حاضر شیوع گسترده‌ای ندارد، اما نظارت و کنترل آن به دلیل پتانسیل انتقال انسان به انسان و ایجاد همه‌گیری‌های محلی اهمیت زیادی دارد. با افزایش آگاهی عمومی و بهبود سیستم‌های بهداشتی، می‌توان از شیوع بیشتر این بیماری جلوگیری کرد و سلامت جامعه را حفظ نمود.

سوالات متداول درباره آبله میمونی

1. آبله میمونی چیست؟

آبله میمونی یک بیماری ویروسی است که به خانواده ویروس آبله تعلق دارد. این بیماری معمولا از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده یا حیوان آلوده منتقل می‌شود.

2. علائم آبله میمونی چیست؟

علائم آبله میمونی معمولا شامل موارد زیر است:

تب
سردرد
تورم غدد لنفاوی
درد عضلانی
خستگی

بثورات پوستی (تاول‌ها) که ممکن است از صورت شروع شده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.

3. چگونه می‌توان از بیماری آبله میمونی پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از آبله میمونی، می‌توانید موارد زیر را رعایت کنید:

اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا: تا جایی که ممکن است از تماس نزدیک با افراد مبتلا به آبله میمونی خودداری کنید.
پرهیز از تماس با حیوانات بیمار: از تماس با حیوانات بیمار، به ویژه جوندگان و نخستی‌سانان، خودداری کنید.
رعایت بهداشت شخصی: مرتبا دست‌های خود را با آب و صابون بشویید، به ویژه بعد از تماس با سطوح آلوده یا افراد بیمار.
استفاده از ماسک: در مکان‌های عمومی و شلوغ، به ویژه در صورت وجود موارد مشکوک به آبله میمون، استفاده از ماسک می‌تواند کمک کننده باشد.
واکسیناسیون: در صورت در دسترس بودن واکسن آبله میمون، واکسیناسیون یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری است.

4. آیا آبله میمونی خطرناک است؟

در اکثر موارد، آبله میمونی یک بیماری خود محدود شونده است و افراد مبتلا معمولا بدون نیاز به درمان خاص بهبود می‌یابند. با این حال، در برخی موارد، به خصوص در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، این بیماری می‌تواند جدی شود و حتی منجر به مرگ شود.

5. آیا آبله میمونی مانند کرونا همه گیر می‌شود؟

احتمال همه گیری آبله میمون به گستردگی کرونا کمتر است، اما نمی‌توان آن را به طور کامل رد کرد. عوامل مختلفی مانند شیوه انتقال، شدت بیماری و واکسیناسیون در این مورد نقش دارند.

6. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم مشابه آبله میمونی را در خود مشاهده کردید، یا اگر با فرد مبتلا به آبله میمونی تماس نزدیک داشته‌اید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.